Kompüter Mühəndisliyi nədir?

 Kompüter Mühəndisliyi nə deməkdir?

Kompüter mühəndisliyi, elektrik mühəndisliyi və kompüter elmləri üzrə təlimləri birləşdirən bir təhsil sahəsidir . O, kompüter sistemlərinin və elektron avadanlıqlarının aparat və proqram komponentlərinin dizaynı, inkişafı, tətbiqi və idarə edilməsində elm və texnologiya ilə birlikdə işləyir. Kompüter mühəndisliyi dərəcəsinə yiyələnənlər kompüter avadanlığı(hardware) , proqram təminatı(software) və şəbəkə sistemlərinin(network) necə işlədiyi, eləcə də bu sistemlərin müasir müəssisələrdə necə inteqrasiyası barədə praktiki , dərin biliklər əldə edirlər . Bu sahə 80-ci illərin əvvəllərində aparat və proqram təminatının dizaynı və inkişafı üçün yer açan müasir kompüter ideyasının ortaya çıxdığı vaxta təsadüf edir. O vaxtdan bəri kompüter mühəndisliyi daim inkişaf edən bir sahə olmuşdur.

Əlaqəli: İnformasiya Texnologiyaları(İT) nədir?

İndiyə qədər kompüter mühəndisliyi(computer engineering) aşağıdakılara bölünürdü:

Kompüter proqram mühəndisliyi(software engineering)

Kompüter aparat mühəndisliyi(hardware engineering)

Lakin indi o, kompüter arxitekturası, kibertəhlükəsizlik, şəbəkə və portativ kompüter(mobil computing) kimi ixtisaslaşdırılmış bölmələrə çevrilib.

Software engineering(Kompüter proqram təminatı mühəndisliyi)

Kompüter proqram təminatı mühəndisliyi, əsas şəkildə hesablama nəzəriyyələri və prinsiplərinə əsaslanır. Bunlar texnoloji problemləri həll etmək üçün kompüter şəbəkələri, cihazları və prosesləri layihələndirilərkən tətbiq edilir.

Hardware engineering(Kompüter avadanlıq mühəndisliyi)

Kompüter texnikası mühəndisliyi, mikroprosessorlar və dövrə lövhələri kimi kompüterin fiziki periferik hissələrinin dizaynında ixtisaslaşmışdır. İstehlakçılar bu sektorun inkişaf edəcəyini gözlədiyi üçün daha kiçik və daha sürətli olmaq həmişə vacib olacaq.

Kompüter şəbəkələri

Kompüter mühəndisliyinin bu kateqoriyası məlumatların ötürülməsi və idarə edilməsi ilə məşğul olur. Məlumatı daha sürətli köçürmək ehtiyacı simli hesablama sistemlərinin istifadəsini simsiz sistemə köçürüb və demək olar ki, hər şeyi internetə qoşmağa imkan verib. O, praktiki olaraq həyatın hər bir sahəsində tətbiq oluna bilər: tibbdən infrastruktur qurğularına qədər. Kompüter mühəndisləri adətən simsiz sahə ya da adi kabel şəbəkəsi üçün RF(Radiofrequency)-intizamını seçirlər, lakin hər ikisində ixtisaslaşmaq mümkündür.

Kompüter arxitekturası

Kompüter arxitekturasında olanlar gələcək problemlərin kompleks həlli üçün zəmin yaradan layihələrin orijinal dizaynını qərara alırlar. Arxitektura və emalda alqoritmlərin qurulması üçün istifadə olunan biliklərə əsaslanan nəzəriyyələr və təhlillər ən çox yayılmış sahələrdir. Həmçinin, insan həyatını asanlaşdıracaq robotlar hazırlamaq üçün robot texnikasının hazırlanıb  və yaradılmasında da istifadə olunur.

Mobil kompüter(Mobile computing) və paylanmış sistemlər(distributed systems)

Bu sahədə ki, mühəndislər inteqrasiya olunmuş kompüter və kommunikasiya mühitləri yaradar və məlumata giriş əldə etmək imkanı yaradırlar. Nümunələrə açıq platformalı mobil şəbəkələr, müxtəlif sistemlərdə çevik resursların idarə edilməsi, mobil və ATM parametrlərində xidmət keyfiyyətinin yüksəldilməsi, simsiz şəbəkə sistemlərində işləmək və sürətli kabelli Ethernet klasterləri daxildir.

Kiber təhlükəsizlik

Həyati vacib məlumatlar ötürüldükcə, iş sahəsinin qorunması və həssas məlumatların təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi zərurəti hər şeydən üstün olur və kibertəhlükəsizliyi kompüter mühəndisliyinin mühüm bir aspektinə çevirir. Bu mühəndislər qrupu, kompüteri zərərli proqramlardan və hakerlərdən qorumağa kömək edən firewall və antivirusların yazılması və dizaynına cavabdehdir.

KOMPÜTER MÜHƏNDİSLƏRİ HARADA VƏ HANSI ROLLARDA İŞLƏYİRLƏR?

Kompüter mühəndisliyi dərəcəsi sahibləri çox vaxt müəssisələrdə proqram təminatı mühəndisi(software engineering) və ya proqramçı, software developer(proqram inkişaf etdirici) və ya layihə meneceri kimi mövqe tuturlar. Kompüter mühəndisləri kompüter istehsalçıları, maliyyə xidmətləri, konsaltinq, istehsal, istehlak malları və nəqliyyat da daxil olmaqla geniş sənaye sahələrindən faydalanır.

Kompüter mühəndislərinə bəzən iş və ixtisas sahəsindən asılı olaraq İT mühəndisləri, sistem mühəndisləri, kompüter avadanlıqları mühəndisləri(computer hardware engineer) və ya kompüter proqram təminatı mühəndisləri(computer software engineer) deyilir.

Kompüter mühəndisliyi, peşəkarların sadə mikroprosessorlardan tutmuş yüksək xüsusiyyətli sxemlərə, proqram təminatının dizaynına və əməliyyat sisteminin inkişaf etdirilməsinə qədər hər şeyi təhlil etmək və layihələndirmək kimi bir sıra sahələrdə məşğul olmaqlarına imkan verir.

KOMPÜTER MÜHƏNDİSLƏRİ MƏZUN OLDUQDAN SONRA NƏ ÜZƏRİNDƏ İŞLƏYİRLƏR?

 Kompüter mühəndislərinin öz işlərində hansı tapşırıq və layihələr üzərində işləməklərinə gəldikdə, kompüter mühəndisləri adətən öz texniki biliklərini və problem həll etmə bacarıqlarını, kompüter komponentləri və sistemlərini qurmaq, sınaqdan keçirmək, yaxşılaşdırmaq və təkmilləşdirmək üçün istifadə edirlər.

Kompüter mühəndisləri yaddaş cihazlarını, kompüter prosessorlarını, xüsusi inteqral sxemləri, kompüter sistemlərini və ya şəbəkələri inkişaf etdirə və ya inteqrasiya edə bilərlər. Onlar həmçinin mütəmadi olaraq kompüter avadanlıqlarının komponentlərində və kompüter sistemlərində işləyən proqram təminatında yaranan problemləri sınaqdan keçirir və həll edirlər.

Rolundan və ya sektorundan asılı olaraq, kompüter mühəndisləri avtomobillərdə, təyyarələrdə, telefonlarda, ağıllı məişət texnikasında və s. yerləşdirilmiş kompüter əsaslı sistemlərin qurulmasında da iştirak edə bilərlər.

Əlaqəli: Kompüter Elmləri nədir?

TİPİK İŞ VƏZİFƏLƏRİ VƏ MƏSULİYYƏTLƏR

Kompüter mühəndisləri rolunda işləmək insanlara xüsusi layihələr üzərində minimal nəzarətlə səmərəli işləməyə imkan verir. Siz praktiki təcrübə və peşəkar karyera təhsili ilə yanaşı, kompüter mühəndisliyi üzrə ixtisasa malik ən yaxşı namizəd olaraq qalacağınızdan əmin ola bilərsiniz.

Bir çox onlayn iş elanları kompüter mühəndisliyi dərəcəsi tələb edən vəzifələrə müraciət edərkən aşağıdakı əsas bacarıqları, məsuliyyətləri və iş tələblərini vurğulayır:

• Kompüter alqoritmlərini və qabaqcıl sistemləri inkişaf etdirin
• İnteqrasiya yerləşdirmələri(integration deployment<) üçün skriptlər və alətlər dizayn edin və inkişaf etdirin
• Yüksək əlçatanlığı təmin etmək üçün izləmə sistemlərini(monitoring systems) qoruyun
• Daxili və bulud infrastrukturunun təmin edilməsinin avtomatlaşdırılması
• İnfrastruktur sorğularını dəstəkləmək üçün inkişaf qrupu ilə sıx əməkdaşlıq edin
• Runbook, texniki və əməliyyat sənədlərini yaradın və baxımını edin
• Qabaqcıl aparat(hardware) və proqram təminatı(software) texnologiyalarını araşdırın, inkişaf etdirin və prototip edin
•  Kompüterlə görmə problemlərinə machine learning tətbiq edin
• Konsepsiya sübutu prototiplərini təsəvvür edin
• Müxtəlif yerləşdirilmiş sistemlərin(system deployment) səmərəliliyini, genişlənməsini və sabitliyini təhlil edin və təkmilləşdirin

KOMPÜTER MÜHƏNDİSLƏRİ ÜÇÜN ORTA ƏMƏK HAQQI

 Orta hesabla kompüter mühəndisi Amerikada ildə ən azı 83,000 ABŞ dolları məbləğində əmək haqqı qazanır ki, bu da aylıq 6,900 dollar maaşa bərabərdir. Kompüter sisteminin analisti kimi sahələr, 2022-ci ilə qədər 24,5% artım tempinə malikdir.

Onlayn reklamları nəzərdən keçirərkən, kompüter mühəndisliyi dərəcəsi olan şəxslər üçün əlaqəli iş başlıqlarına aşağıdakılar daxil ola bilər:

• Kompüter mühəndisi(Computer Engineer)
• Kompüter və İnformasiya Sistemləri Meneceri(Computer and Information System Manager)
• Kompüter Görmə Mühəndisi(Computer Vision Engineer)
• Kompüter Tətbiqləri Mühəndisi(Computer Applications Engineer)
• Veb Tərtibatçısı(Web Developer)
• Kompüter avadanlığı mühəndisi(Computer Hardware Engineer)
• Kompüter proqram təminatı mühəndisi(Computer Software Engineer)
• Kompüter Elmləri Mühəndisi(Computer Science Engineer)
• Kompüter Sistemi Analitiki(Computer System Analyst)
• Kompüter və İnformasiya Tədqiqatçısı(Computer and Information Research Scientist)
• Kompüter Şəbəkəsinin Memarı(Computer Network Architect)
• Kompüter proqramçısı(Computer programmer)
• Proqram Tətbiqi Tərtibatçı(Software Application Developer)
• İnformasiya təhlükəsizliyi üzrə analitik(Information Security Analyst)