Front-End və Back-End Nədir?
Front-End və Back-End Proqramlaşdırma Nədir?
Veb tərtibatına gəldikdə rastlaşdığımız front-end və back-end terminləri sahəddən kənarda olanlar üçün məna kəsb etmir və çaşqınlıq yarada bilər. Bu iki termini sadə izah etmək üçün; Front-end istifadəçi ilə qarşılıqlı əlaqədə olan hissədir. Back-end saytın pərdə arxasında olduğu kimidir. İstifadəçilər burada baş verən əməliyyatları görmürlər, bu işin server və verilənlər bazası hissəsidir.
Front End
Front-End nədir?
“Front” termini “ön hissə” deməkdir. İstifadəçilərin veb-saytda əlaqə saxladıqları və gördükləri bütün dizaynlar front-end ilə əlaqəlidir. Bu dizaynları kodlayan insanlar "Front-End Developers" adlanır.
Front-end tərtibatçıları layihələrini kodlaşdırmadan əvvəl öz layihələrini UI (İstifadəçi İnterfeysi ) ilə tərtib edə bilərlər. Kodlaşdırmaya gəldikdə, onlar front-end üçün əsas olan HTML, CSS və Javascript texnologiyalarından istifadə edirlər. Bu texnologiyalardan əlavə, onlar Bootstrap, Material-ul, Jquery, Angularjs, React, VueJs və KnockoutJs kimi kitabxanalardan da istifadə edə bilərlər.
Front-end tərtibatçıları veb-saytların üzünü dizayn edərkən dizaynerlər və istifadəçi təcrübəsi analitikləri ilə də işləyə bilərlər. Bu səbəbdən veb-saytların dizaynı zamanı onlar üçün istifadəyə yararlılıq və dizayn böyük əhəmiyyət kəsb edir. Zəruri hallarda, front-end tərtibatçılarından dizaynda görünən səhvləri müəyyən etmələri və bu səhvlər üçün həllər təklif etmələri gözlənilir.
Back End
Back-End nədir?
“Back-end” termini “arxa hissə” deməkdir. Back-end, istifadəçilərin görmədiyi fonda işləyən proqramdır. Veb saytların arxa hissəsi 3 hissədən ibarətdir; bunlar server, proqram və verilənlər bazasıdır.
Bu hissələrin ahəngdar və sürətli işləməsini təmin edən şəxslər, yəni bu hissəni inkişaf etdirənlər "Back-End Developers" adlanır. Back-end tərtibatçıları bu hissələri inkişaf etdirərkən aşağıda verilmiş dillərdən və texnologiyalardan istifadə edirlər.
PHP (Laravel, Cake PHP, Symfony, CodeIgniter)
Python (Django, Flask, Pyramid, CherryPy)
Ruby (Ruby on Rails, Sinatra, Grape, Padrino)
Java (Bahar, Grails, Blade, Dropwizard)
C# (.NET, Xamarin)
Məlumat bazası kimi;
MySql
PostgreSQL
Oracle
Bu texnologiyalara əlavə olaraq, Git, CVN və CVS kimi versiyaya nəzarətdə təcrübəli olması və Linux əsaslı əməliyyat sistemlərindən istifadə edə bilməsi back-end tərtibatçıları üçün əhəmiyyətli bir artıdır.
Bəzi insanlar hər iki tərəfi inkişaf etdirməkdə bacarıqlı ola bilərlər. Bu tip inkişaf etdirən insanlar "Full-Stack Developer" adlanır.
Yekun olaraq
Front-end termini veb-saytların görünən siması olsa da, back-end isə veb-saytların dayanmasına imkan verən hissədir.
Front-end developer istifadəçi dostu və gözə xoş gələn interfeyslər dizayn edərkən, back-end developer vebsaytların sağ qalmasını və istifadəçinin qarşılıqlı əlaqəsindən yaranan məlumatların saxlanması və işlənməsi proseslərinin hamar və sürətli olmasını təmin etmək üçün çalışır. Bənzətmə aparsaq, evin görünüşü və dizaynı ön tərəfdirsə, evin dayanmasına imkan verən skelet arxa tərəfdir.
Müəllif
